Fundacja rodzinna jako instrument ochrony majątku i realizacji celów rodzinnych
W dzisiejszych czasach coraz więcej osób poszukuje skutecznych sposobów ochrony swojego majątku oraz realizacji określonych rodzinnych planów na przyszłość. Jednym z takich rozwiązań, które zyskuje obecnie na popularności, jest założenie fundacji rodzinnej. W dzisiejszym wpisie przybliżona zostanie ta kwestia oraz omówione zostaną główne zalety i możliwości, jakie stwarza fundacja rodzinna.
Co to jest Fundacja Rodzinna?
Fundacja rodzinna to nowy rodzaj fundacji, wprowadzony w 2023 r. przez ustawodawcę. Podstawą funkcjonowania fundacji rodzinnej jest ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. poz. 326 z późn. zm.). Fundacja rodzinna to osoba prawna, która skupia się na zabezpieczeniu majątku rodzinnego fundatora oraz ma za zadanie wspierać najbliższych fundatora.
Głównym założeniem powstania fundacji rodzinnej jest stworzenie swego rodzaju instytucji „trustu” (występującej w anglosaskim porządku prawnym) lub „funduszu” rodzinnego. Ustawodawca nie ukrywa i wprost wskazuje w uzasadnieniu, iż celem powstania takiej instytucji jest ułatwienie polskim rodzinom dokonywania sprawnej sukcesji firm rodzinnych oraz rodzinnego majątku. Ułatwienie ma także polegać na ochronie majątku w tym sensie, aby możliwie nie doprowadzić do jego rozdrobnienia przez kolejne pokolenia. Celem ustawodawcy było również zapobiegnięcie sytuacji „odpływu” z kraju rodzinnych majątków, poprzez wykorzystanie zagranicznych instrumentów tego typu (np. Funduszy czy Trustów).
Celem fundacji rodzinnej jest:
- gromadzenie mienia;
- zarządzanie nim w interesie beneficjentów;
- spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Należy tutaj rozróżnić rolę fundatora Fundacji od Beneficjenta fundacji. Co również jest istotne, fundacja rodzinna ma osobowość prawną, którą nabywa po wpisie do rejestru fundacji rodzinnych.
Jak założyć fundację rodzinną?
Każda fundacja powstaje na podstawie aktu założycielskiego lub z mocy testamentu. Z fundacją rodzinną jest podobnie i powstaje ona po spełnieniu paru ustawowych wymagań, takich jak (art. 21 ustawy):
1) złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie;
2) ustalenie statutu;
3) sporządzenie spisu mienia;
4) ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
5) wniesienie funduszu założycielskiego (w wysokości co najmniej 100 000,00 zł);
6) wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Przepisy wymagają, aby akt założycielski (lub testament) w przypadku fundacji rodzinnej powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.
Kto może zostać fundatorem?
Fundatorem może zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc między innymi prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną, ustanowiona w akcie założycielskim może założyć kilku fundatorów. Jednakże, fundacja utworzona w testamencie może mieć tylko jednego fundatora.
Kto może zostać beneficjentem:
Beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać:
– osoba fizyczna
– organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Najczęściej beneficjentami fundacji rodzinnej będą członkowie rodziny, ale fundator może wskazać też osoby trzecie i organizacja pożytku publicznego .
Organy fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna działa poprzez zarząd i może podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady nadzorczej. Wskazani przez fundatora beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów, które zbiera się w określonych przypadkach, na przykład przy uzupełniania składu danego organu, zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Zapewnia to wpływ rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat.
Jak działa fundacja rodzinna?
Fundator ma dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania i celu, dla którego została ona powołana. Głównym założenie fundacji rodzinnej jest pomoc rodzinom w przeprowadzeniu procesu sukcesji oraz zapobiegnięcie sytuacji związanej z „parcelacji” zgromadzonego majątku rodzinnego. Dlatego też, najczęstszym celem będzie zapewnienie nieprzerwanego działania firmy oraz zapewnianie środków do życia dla członków najbliższej rodziny. Ustawodawca, dopuszcza, aby fundacja rodzinna była ustanowiona na czas określony albo na czas nieokreślony.
Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, może stanowić mienie należące do fundatora albo fundatorów, w tym przede wszystkim udziały i akcje spółek. Dopuszczalne jest również wprowadzenie do fundacji rodzinnej nieruchomości, udziałów uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, jak i po prostu środków pieniężnych. Przepisy wymają, aby przekazywany przez Fundatora majątek miał wartość co najmniej 100 000 zł (jest to fundusz założycielski).
Czy świadczenia z fundacji rodzinnej mają wpływ na zachowek?
Aby fundacja rodzinna mogła płynnie funkcjonować, w przepisach uelastyczniono zasady ustalania zachowku. Wprowadzona ustawa o fundacji rodzinnej dokonała zmian w kodeksie cywilnym. Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 996 Kodeksu cywilnego: „Świadczenie od fundacji rodzinnej i mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przekazane na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek„.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
W kontekście opodatkowania fundacji rodzinnej oraz fundatora/beneficjentów, należy rozróżnić opodatkowanie na poziomie fundacji (podatek CIT), oraz opodatkowanie na poziomie beneficjentów (podatek PIT). Osobną kwestią jest także opodatkowanie podatkiem od towarów i usług (podatek VAT).
Generalnie dużą zaletą fundacji rodzinnej jest brak opodatkowania na podstawie podatku CIT,… przynajmniej do czasu. Zgodnie z przepisami fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia podatkowego w ramach podatku CIT (wynika to z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT). Jednakże, w dalszej części ustawy, wskazano, iż opodatkowaniu stawką 15% podlega przekazanie pośrednio lub bezpośrednio:
1) świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, czyli świadczenia na rzecz beneficjenta;
2) mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
3) świadczenia w postaci ukrytych zysków.
Opodatkowanie w fundacji rodzinnej – podatek dochodowy PIT
W przypadku wypłacenia świadczenia przez fundacje rodzinną, po stronie Beneficjenta może powstać obowiązek podatkowy na gruncie podatku PIT. W takiej sytuacji, opodatkowanie takiego świadczenia jest uzależnione od pokrewieństwa pomiędzy fundatorem a beneficjentami. Stawka podatku jest uzależniona od stopnia pokrewieństwa i w ten sposób osoby w zerowej grupie pokrewieństwa są zwolnione z podatku, w I grupie pokrewieństwa, stawka wynosi 10%, natomiast w II grupie już 15%.
Jesteśmy w stanie zauważyć wiele zalet fundacji rodzinnej.
Fundacje rodzinne zostały pomyślane jako instrumenty do ochrony majątku rodzinnego, na kształt zagranicznych np. trustów. Dlatego też, na pewno zaletą takiej fundacji jest możliwość ochrony majątku i to ochrona, która może trwać na pokolenia.
Fundacja rodzinna została również wyjątkowo potraktowana z perspektywy rozliczeń podatkowych, co można stanowić kolejną jej zaletę. Zarówno podatek CIT, jak i PIT, zapewniają rozwiązania, które mogą się okazać korzystne dla fundatora lub fundatora i beneficjentów.
Podsumowjąc zebrane przez nas informacje możemy dostrzec wyłaniający się wniosek. Fundacja rodzinna to wartościowe narzędzie nie tylko do ochrony majątku, ale również do realizacji celów rodzinnych i dziedzictwa. Jeśli rozważasz założenie fundacji rodzinnej, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.