Obiekty budowlane w pobliżu obszarów kolejowych

Przy wznoszeniu budynku Inwestor jest zobowiązany do przestrzegania wytycznych związanych z konkretnym terenem (MPZP) oraz przepisami szczegółowymi. Wiele wytycznych dotyczących budowli zostało uwzględnionych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

W przypadku odległości budowli od linii kolejowych regulacja znalazła się ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Ta kwestia została uregulowana w art. 53 przytoczonej Ustawy, zgodnie z którym:

Art.  53.  Ustawy o transporcie kolejowym

1.         Usytuowanie budowli, budynków, drzew i krzewów oraz wykonywanie robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowych, bocznic kolejowych i przejazdów kolejowych może mieć miejsce w odległości niezakłócającej ich eksploatacji, działania urządzeń związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego, a także niepowodującej zagrożenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego.

2.         Budowle i budynki mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 10 m od granicy obszaru kolejowego, z tym że odległość ta od osi skrajnego toru nie może być mniejsza niż 20 m, z zastrzeżeniem ust. 4.

3.         Odległości, o których mowa w ust. 2, dla budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów rekreacyjno-sportowych, budynków związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży powinny być zwiększone, w zależności od przeznaczenia budynku, w celu zachowania norm dopuszczalnego hałasu w środowisku, określonych w odrębnych przepisach.

4.         Przepisu ust. 2 nie stosuje się do budynków i budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania linii kolejowej oraz do obsługi przewozu osób i rzeczy, w tym do dróg pieszych i rowerowych, oraz do budynków lub budowli istniejących, stanowiących zabytki w rozumieniu przepisu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Usytuowanie budowli i budynków

Zgodnie z powyższym, usytuowanie budynków może mieć miejsce w odległości niezakłócającej eksploatacji infrastruktury kolejowej. Zachowanie odpowiedniej odległości od infrastruktury kolejowej jest obowiązkiem zarówno dla inwestora jak i wykonawcy robót ziemnych. Wykładnia funkcjonalna przepisu oraz orzecznictwo jasno wskazują, iż: „Celem norm wyrażonych w art. 53 ust. 1 ustawy z 2003 r. o transporcie kolejowym jest wyeliminowanie zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego, podróżnych i mienia, jakie mogą powodować drzewa i krzewy rosnące w obrębie infrastruktury kolejowej”.

Odległość budowli oraz budynków powinna być usytuowana w odległości nie mniejszej niż 10 m od obszaru kolejowego. Jako obszar kolejowy należy rozumieć: „powierzchnia gruntu określona działkami ewidencyjnymi, na której znajduje się droga kolejowa, budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do zarządzania, eksploatacji i utrzymania linii kolejowej oraz przewozu osób i rzeczy” (zgodnie z art. 4 pkt 8) ustawy o transporcie kolejowym). W sprawie tej definicji wypowiadał się już Naczelny Sąd Administracyjny, który wywiódł, iż definicja „obszaru kolejowego” stanowi zakaz sytuowania tam obiektów nie wymienionych w tej definicji. Następnie NSA wskazał, iż: „Zakaz ten wzmacnia ustanowienie dalszego zakazu chociażby zbliżenia się tych innych obiektów do granic obszaru, zatem zgodnie z argumentacją a minori ad maius tym bardziej jest zakazane sytuowanie innych obiektów wewnątrz obszaru kolejowego” (wyrok NSA z 18.12.2008 r. II OSK 1657/07).  

Przepis wskazuje, że w przypadku budowli oraz budynków odległość tego obszaru nie może być mniejsza niż 20 m od skrajnego toru. 

W praktyce, oznacza to, że budynki i budowle nie powinny być usytuowana bliżej niż 30 m od torów kolejowych.

Odległość od infrastruktury kolejowej a hałas

Na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy o transporcie kolejowym, odległości o których mowa powyżej mogą zostać zwiększone dla:

• Obiektów Mieszkalnych;
• Szpitali;
• Domów opieki społecznej;
• Obiektów Rekreacyjno-sportowych; oraz
• Obiektów związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży.

Przepis zawiera odwołanie do szczegółowych przepisów dotyczących natężania hałasu – czyli do rozporządzenia z 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.

Określonych odległości od infrastruktury kolejowej nie stosuje się do (art. 53 ust. 4):

• budynków i budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania linii kolejowej oraz do obsługi przewozu osób i rzeczy, w tym do dróg pieszych i rowerowych; oraz
• do budynków lub budowli istniejących, stanowiących zabytki w rozumieniu przepisu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Odstępstwo

Ustawa o transporcie kolejowym w art. 57 zawiera odstępstwo, które pod pewnymi warunkami pozwala na zabudowę w bliższej odległości od torów. Kompetencje do udzielenia odstępstwa ma organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. 

Warunki uzyskania odstępstwa

Odstępstwo może mieć miejsce w określonych sytuacjach. Przede wszystkim, wydanie odstępstwa powinno być w przypadkach szczególnie uzasadnionych. Zgodnie z orzecznictwem NSA, określenie kiedy zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, stanowi dyskrecjonalne uprawnienie organów administracji architektoniczno-budowlanej. Organy powinny dokonać oceny każdego przypadku na podstawie analizy materiału sprawy, w tym treści przepisu, od którego ma być udzielone odstępstwo, szczegółowych informacji dotyczących nieruchomości… (Wyrok NSA z 22.01.2020 r., II OSK 3501/18).

Następnie, udzielone odstępstwo powinno być zgodne z celem przepisu, dla którego dane ograniczenie zostało wprowadzone. W związku z tym, w przypadku inwestycji w pobliżu infrastruktury kolejowej, kluczowym jest, aby nie stwarzały zagrożenia dla ruchu kolejowego. Ostatecznie, odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia.

Podsumowując, planując inwestycje w pobliżu infrastruktury kolejowej, Inwestor powinien pamiętać i uwzględnić w swoich planach określonej odległości od infrastruktury kolejowej. 

Zapraszamy do kontaktu!