Wynagrodzenie ryczałtowe a kosztorysowe - jakie zagrożenia?

Umowa o roboty budowlane – Wynagrodzenie ryczałtowe a kosztorysowe – jakie zagrożenia dla wykonawcy?

Przystępując do umowy, w szczególności w przypadku umowy o dzieło lub umowy o roboty budowlane, strony powinny ustalić sposób zapłaty wynagrodzenia. W kodeksie Cywilnym wyróżnione zasadniczo dwa rodzaje wynagrodzeń: ryczałtowe oraz kosztorysowe. Wybranie odpowiedniej formy wynagrodzenia może wiązać się ze sporymi implikacjami po stronie wykonawcy jak i inwestora. Świadomy wybór formy wynagrodzenia oraz znajomość różnic pomiędzy wyżej wymienionymi formami może zaoszczędzić wiele stresu przy rozliczeniu danego dzieła lub inwestycji budowlanej. Obie formy wynagradzania zostały uregulowane w Kodeksie Cywilnym – odpowiednio w art. 629 oraz art. 632. Mimo, iż oba przepisy znajdują się w części ustawy dotyczącej umowy o dzieło, to przyjmuje się, że te regulację mają również zastosowanie do umowy o roboty budowlane (Uchwała SN 7 sędziów z dnia 29 września 2009 r. sygn. III CZP 41/09).

Wynagrodzenie ryczałtowe

Definicja wynagrodzenia ryczałtowego zawiera się w art. 632 Kodeksu Cywilnego, w brzmieniu:

art. 632 

§  1. Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.

§  2. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

W praktyce, wynagrodzenie ryczałtowe oznacza z góry określoną kwotę pieniężną, która ma zostać wypłacona za wykonanie określonego zadania. Nie ma przy tym znaczenia, że faktyczny wymiar prac jest większy (lub mniejszy) niż strony zakładały przed przystąpieniem do prac. Wynagrodzenie ryczałtowe nie powinno podlegać zmianie, chyba, że wykonanie zamówienia groziłoby rażącą stratą dla przyjmującego zamówienia. Jak wskazuje orzecznictwo, przez rażącą stratę można rozumieć sytuację, w której strata nie mieści się w założonej przez przyjmującego zamówienie kalkulacji, z uwzględnieniem zwykłego ryzyka kontraktowego (orzeczenie SN z dnia 8 marca 2018 r., sygn. II CSK 325/17). 

Wynagrodzenie kosztorysowe

Wynagrodzenie kosztorysowe wiąże się z przygotowaniem kosztorysu, w którym wszystkie koszty zostały oszacowane przed przystąpieniem do wykonania przedmiotu zamówienia (lub roboty budowlanej). Zwyczajowo kosztorys uwzględnia rodzaj robót, ich ilość oraz wartość takich prac. W przepisach taka forma została opisana w następujący sposób:

art. 629 

Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.

W praktyce, wynagrodzenie kosztorysowe jest oparte na kosztorysie z uwzględnieniem zakresów prac.  Takie wynagrodzenie jest uzależnione od rzeczywiście wykonanej pracy i uwzględnia, że jeżeli dany zakres prac był większy, niż pierwotnie zakładano, wtedy należy się odpowiednio większe wynagrodzenie. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku mniejszego zakresu prac. 

W obrocie gospodarczym, można spotkać również umowy z wynagrodzeniem kosztorysowo-ryczałtowym. Takie przypadki są regulowane przez postanowienia stron, jednak zastosowanie mają w odpowiedniej części przepisy ustawy dotyczące każdej z tych form. 

Podsumowanie

Podsumowując, zasadniczą cechą wynagrodzenia ryczałtowego jest jego niezmienność, podczas gdy, charakterystyką wynagrodzenia kosztorysowego jest jego uzależnienie od rzeczywiście wykonanych prac. Bez względu na wybór wynagrodzenia, w umowach typu umowa o dzieło lub umowa o roboty budowlane, w interesie stron jest precyzyjne opisane przedmiotu zamówienia. 

Wynagrodzenie ryczałtowe zazwyczaj jest formą korzystniejszą dla dającego zamówienie (inwestora), natomiast wykonawca musi uwzględniać dodatkowe ryzyko, wynikające z takiej formy. Dodatkowe koszty powstałe w trakcie wykonywania prac, obarczają wykonawcę.

Wynagrodzenie kosztorysowe daje większą pewność dla przyjmującego zlecenie. W tym przypadku, dający zlecenie musi uwzględnić, że w przypadku powstania dodatkowych prac, wynagrodzenie wzrośnie.

Rozróżnienie wynagrodzeń jest szczególnie istotne przy robotach budowlanych wykonywanych na podstawie ustawy prawo zamówień publicznych. W praktyce kancelarii, doradzaliśmy wielu wykonawcom, a także podwykonawcom robót budowlanych.

W przypadku pytań, zapraszamy do kontaktu.

.