Opóźnienie w płatnościach oraz zatory pieniężne

Opóźnienie płatności 

Opóźnienie w płatnościach są powszechnym zjawiskiem w polskiej gospodarcze. Za ich sprawą powstają tzw. „zatory” płatnicze. Takie opóźnienia równie często mają miejsce w przypadku sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcami, jak i w sytuacji pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Taka sytuacja ma także miejsce na gruncie płatności publicznoprawnych. 

Co do zasady w przypadku opóźnienia w płatnościach, wierzyciel może domagać się wypłacenia na jego korzyść dodatkowego wynagrodzenia, tytułem bezprawnego korzystania przez dłużnika z kapitału wierzyciela. Takim wynagrodzeniem generalnie są odsetki. Odsetki w tym przypadku oznaczają „opłatę” za korzystanie z kapitału drugiej strony.  W prawie występują rodzaje odsetek:

• Odsetki umowne, określone w postanowieniach umownych pomiędzy stronami 
• Odsetki kapitałowe, określone w art. 359 KC (odsetki ustawowe);
• Odsetki za opóźnienie, określone w art. 481 KC;
• Odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych, określone w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Wysokość odsetek

Odsetki umowne są ustalone w wysokości takiej, jaka została ustalona pomiędzy stronami umowy, z zastrzeżeniem, że nie mogą w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych.

Odsetki kapitałowe, określone w 359 §2 KC, czyli odsetki ustawowe wynoszą sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

Odsetki za opóźnienie mogą również ustalone w wysokości umownej lub ustawowej. Ustawowa wysokość odsetek za opóźnienie wynosi sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Odsetki umowne za opóźnienie nie mogą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie.

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych mogą być pobierane tylko w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami (określonymi w art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych) oraz transakcjach zawieranych w związku z prowadzoną działalnością. W zależności od podmiotu, jeżeli dłużnikiem jest:

• podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – wysokość odsetek wynosi sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych;
• nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – wysokość odsetek wynosi sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 10 punktów procentowych.

Rekompensata za opóźnienia w transakcjach handlowych

W przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcami istnieje również uprawnienie do ubiegania się o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Rekompensata stanowi dodatkową opłatę, która ma motywować przedsiębiorców do terminowego spłacania zobowiązań. Wysokość rekompensaty jest uzależniona od wysokości kwoty zobowiązania. Zgodnie z art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

Kwotę rekompensaty przelicza się na złotówki przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne (art. 10 ust. 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych).

Podsumowanie

W przypadku wystąpienia opóźnień w płatnościach, wierzyciel powinien działać szybko, aby zwiększyć szansę na odzyskanie należnej płatności. Pierwszym krokiem w dochodzeniu wierzytelności powinien być kontakt z dłużnikiem i ustalenie przyczyn opóźnienia. Jeżeli taki krok nie poskutkuje, należy rozpocząć windykację, poprzez wysłanie wezwania do zapłaty. Gdy ten krok okaże się nieskuteczny, należy skierować sprawę do postępowania sądowego. Warto na każdym kroku pamiętać o dodatkowych uprawnieniach wynikających z opóźnionej płatności. W praktyce, oznacza to, że odsetki oraz rekompensata mają wynagrodzić wierzycielowi nieterminową płatność dłużnika. 

W przypadku problemów prawnych, zapraszamy do kontaktu.